Po raz kolejny oddaję głos Beacie Kumanek. Czynię to tym chętniej, że zgadzam się z jej tezami w 90 procentach.

O tych 10 procentach napiszę osobno, ale dziś chciabym się tylko ustosunkować do jednego stwierdzenia z tekstu pani Beaty. Napisała bowiem tak:

Bezprecedensowa obrona tych osób przez krajowe i międzynarodowe środowisko koni arabskich zaowocowało głośnymi przeprosinami nowego ministra rolnictwa Jana Krzysztofa Ardanowskiego w sierpniu 2018 roku skierowanymi do Anny Stojanowskiej i Jerzego Białoboka oraz powołaniem tychże do nowej rady ds. hodowli koni przy ministrze rolnictwa.

Otóż stanowisko, jakie zajął nowy minister rolnictwa wcale nie musi wynikać z owej głośnej obrony, choć mogła się w jakiejś części do tegoż stanowiska przyczynić. Moim zdaniem, po prostu Jan Krzysztof Ardanowski od zawsze miał inne zdanie niż jego kolega partyjny Krzysztof Jurgiel, a jego stanowisko jest wyrazem (w tej kwestii) zdroworozsądkowego myślenia. Tak, w PiS także bywają ludzie, którzy myślą propaństwowo i potrafią przyznać, że ich partia popełnia błędy.

Mam nadzieję, że tekst Beaty Kumanek sprowokuje tzw. środowisko do dyskusji na poruszone przez nią tematy. Namawiam do takowej i deklaruję, że chętnie udostępnię łamy mojego bloga do publikacji głosów w tej dyskusji.

Marek Szewczyk

Wkrótce miną trzy lata od odwołania przez ANR z zajmowanych stanowisk Anny Stojanowskiej, Jerzego Białoboka oraz Marka Treli. Wedle deklaracji ANR powodem tych decyzji była „utrata zaufania”.  Wszyscy dobrze wiemy, co działo się potem. Bezprecedensowa obrona tych osób przez krajowe i międzynarodowe środowisko koni arabskich zaowocowało głośnymi przeprosinami nowego ministra rolnictwa Jana Krzysztofa Ardanowskiego w sierpniu 2018 roku skierowanymi do Anny Stojanowskiej i Jerzego Białoboka oraz powołaniem tychże do nowej rady ds. hodowli koni przy ministrze rolnictwa. Ludzie tak długo obrzucani błotem zostali przeproszeni i zrehabilitowani. A więc czy wszystko jest już w porządku?

Otóż nie, nie jest. Konie w stadninach w Janowie i Michałowie nie mają z tych przeprosin nic, absolutnie nic. Przez minione trzy lata cała para szła w obronę trzech osób znanych z imienia i nazwiska. O przyszłości państwowej hodowli konia arabskiego nie mówiło się praktycznie nic, zaś odosobnione głosy w tej kwestii nie spotkały się z żadnym odzewem. Interes Anny Stojanowskiej, Jerzego Białoboka i Marka Treli uważano za tożsamy z interesem państwowej hodowli koni arabskich. A tymczasem tak nie jest i już nie będzie - obecnie żadna z wymienionych osób nie chce powrotu do dawnych stanowisk, gdyż świetnie odnaleźli się w prywatnym biznesie doradztwa hodowlanego. Tymczasem konie arabskie w państwowych stadninach odnajdują się coraz gorzej w istniejącej rzeczywistości i środowisko coraz głośniej przebąkuje o możliwej prywatyzacji państwowych stadnin koni arabskich w perspektywie najbliższego roku. Można też odnieść wrażenie, iż środowisko nie ma nic przeciwko temu. Co gorsza, KOWR zdaje się nie robić nic, by tak się nie stało. Pytam się więc Anny Stojanowskiej i Jerzego Białoboka, czy uważają taki scenariusz za pożądany oraz jakie cele chcą osiągnąć poprzez zasiadanie w radzie ds. hodowli koni przy ministrze rolnictwa?

Ongiś Izabela Wierzchowska w wywiadzie dla www.polskatimes.pl pt. „Konie w Janowie Podlaskim są równie cennym dobrem narodowym jak dzieła sztuki” z 10.08.2017 powiedziała słowa, które sobie zapamiętałam i niniejszym cytuję:

Nadrzędnym dla nas (KOWR) celem i misją jest ochrona puli genetycznej. W pierwszej kolejności musimy skupić się na tym, które konie zostawić do dalszej hodowli, niż które sprzedać. Handel końmi nie jest dla nas celem samym w sobie. Celem jest zachowanie i przekazanie następnym pokoleniom hodowców najcenniejszych, najstarszych polskich rodowodów. Te konie stanowią dobro narodowe, które musi być zachowane tak jak dzieła Kossaka, Chopina czy twórczość Nowida.  

W sporządzonym również przez Izabelę Wierzchowską dokumencie „Aktualny stan hodowli koni w Spółkach nadzorowanych przez KOWR” następująco zdefiniowano rolę państwowej hodowli koni:  państwowe stadniny koni, stojąc na straży zachowania na odpowiednim poziomie zmienności genetycznej w poszczególnych rasach koni, kontynuują hodowlę cennych rodzin klaczy i rodów męskich. Obecnie efektywna wielkość populacji zróżnicowana jest w zależności od rasy i na ogół stanowi minimum wymagane dla zachowania bioróżnorodności”. 

W tym miejscu dodam za Izabelą Wierzchowską, iż doskonalenie ras może odbywać się tylko w odniesieniu do zarządzania populacją jako całością, a hodowla państwowa trwa dłużej niż moda, kaprys, zainteresowanie czy choćby prozaiczne możliwości finansowe prywatnego hodowcy.  Nic dodać, nic ująć. Jak sądzę, nie da się zakwestionować wyżej przytoczonych stwierdzeń.

Szkoda tylko, że stwierdzenia te są dla nadzoru właścicielskiego tylko jedną stroną medalu. Jedna z konkluzji wspomnianego dokumentu dowodzi, iż KOWR porusza się w oparach absurdu, gdyż jednocześnie mieć ciastko i zjeść ciastko. Konkluzja ta brzmi następująco: Stadnina będąc zarówno spółką prawa handlowego i jednocześnie mając jako główną misję zachowanie puli genetycznej, musi wypracować zysk oraz zajmować się hodowlą zachowawczą, która z definicji jest niedochodowa.

W tym samym duchu wypowiedział się ostatnio rzecznik prasowy KOWR Mariusz Rytel. Wykluczył on możliwość udzielenia jakiejkolwiek pomocy finansowej ze strony państwa Stadninie Koni w Janowie Podlaskim, która jest bliska utraty finansowej, gdyż nie pozwala na to jej status jako spółki prawa handlowego. Jeśli również za 2018 rok rachunek zysków i strat wykaże po raz kolejny ujemny wynik finansowy, stadnina w Janowie Podlaskim może zostać postawiona w stan upadłości, a następnie sprywatyzowana. Cóż to będzie oznaczać? To będzie jak pocięcie w drobny mak bezcennych dzieł sztuki oraz skreślenie ze słownika KOWR terminu „bioróżnorodność”, czyli bezcennej wartości dla całej ludzkości. Stracimy na tym wszyscy, nie zyska nikt. Przynajmniej nikt w Polsce.

Ku niepomiernemu zdziwieniu stwierdzam, że całe tak zwane środowisko milczy w obliczu tragicznej sytuacji finansowej państwowych stadnin koni i nie robi nic, żeby walczyć o rozwiązania mające na celu zmianę tej sytuacji. Czyżby chodziło o to, by złapać choć strzępek bezcennych dzieł sztuki? Tymczasem działać trzeba szybko i niezwłocznie. Państwowe stadniny koni arabskich nie są w stanie wypracowywać zysku na koniec każdego roku. Relatywnie dobre wyniki finansowe stadnin za czasów Jerzego Białoboka oraz Marka Treli były spowodowane zupełnie inną koniunkturą na konie arabskie. Ponadto, trzeba sobie jasno powiedzieć, że ówczesna samodzielność finansowa tych stadnin na przestrzeni lat była okupiona uszczupleniem owej puli genetycznej oraz znacznym niedofinansowaniem  w wielu obszarach.

Apeluję więc do Anny Stojanowskiej i Jerzego Białoboka, by wykorzystali cały swój autorytet i siłę perswazji by przekonać ministra rolnictwa, że państwo musi przyjąć na siebie obowiązek utrzymywania państwowych stadnin koni arabskich, traktując ten wydatek jako inwestycję długoterminową, a nie jako koszt. W skali budżetu państwa nie będą to duże pieniądze, a korzyść dla państwa okaże się niewspółmiernie wielka. Aby tak mogło się stać, państwowe stadniny koni arabskich muszą zmienić swoją formę prawną. Jest to absolutnie możliwe, i jest na to wiele sposobów. Trzeba tylko chcieć.

Bardzo ciekawy tekst na temat nowej formuły zarządzania państwowymi stadninami koni  ukazał się na blogu Marka Grzybowskiego http://konsprawapolska.pl w artykule z dnia 08.09.2018 pt. „Holding, czyli jak to być powinno”. Niestety, propozycje Marka Grzybowskiego na odnowę państwowej hodowli koni arabskich nie spotkały się z żadną reakcją tak zwanego środowiska i nie stały się przyczynkiem do dyskusji na ten niezwykle ważny temat. Jaka szkoda! Czyżby nikogo to nie obchodziło? Moim zdaniem, w chwili obecnej nie może być żadnej rozmowy o koniach w państwowych stadninach koni arabskich bez pilnej i zakończonej pozytywną konkluzją dyskusji o zmianie formy prawnej tych stadnin. Utrzymanie dotychczasowej formy prawnej będzie oznaczać, że obrazy Kossaka, partytury Chopina czy wiersze Norwida, zostaną pocięte na kawałki, które będą zbierać z ziemi prywatni hodowcy. Ale kawałki, nawet najcenniejszych dzieł sztuki, nie są nic warte, więc per saldo ci zbierający te okruchy również stracą.

Nie tylko forma prawna, ale również  sposób działania państwowych stadnin koni arabskich musi ulec zmianie. Trzeba się też zastanowić, w jakim kierunku winna zmierzać hodowla. Bo chyba nie w kierunku hodowania w polskich stadninach arabów w typie „straight egyptian”? Chcę zapytać Annę Stojanowską i Jerzego Białoboka, jakie jest ich zdanie w tej kwestii oraz czy po objęciu funkcji w radzie ds. hodowli koni mieli okazję obejrzeć janowskie i michałowskie stado anno domini 2018/2019?

„Noblesse oblige”. Anna Stojanowska i Jerzy Białobok wypracowali sobie nazwisko i renomę. Do czegoś to zobowiązuje. Mam nadzieję, że wykorzystają swoje wpływy dla ratowania państwowych stadnin koni arabskich. W innym razie, zasiadanie przez nich w radzie ds. hodowli koni przy ministrze rolnictwa grzebiącego te stadniny, stanie się dla nich wielką skazą na wizerunku. Co mają Państwo do powiedzenia w obliczu nadchodzącej katastrofy?

Beata Kumanek